Turyści przyjeżdżający na wakacje na Pomorze zazwyczaj identyfikują Kaszuby z trzema miejscowościami tworzącymi Trójmiasto. Ale ten bogaty w tradycje region kulturowy w północnej Polsce to nie tylko Gdańsk, Gdynia i Sopot, ale sieć powiatów w zachodniej części województwa pomorskiego, która ciągnie się od Bałtyku po Bory Tucholskie z miejscowościami, o których rzadko mówią w telewizji czy radio. Czy umiesz wymienić kaszubskie miasta? Jakie są największe zabytki Kaszub? To trudny quiz, który zaliczą nieliczni.
Obecnie do Kaszub należą powiaty kartuski, bytowski, lęborski, pucki, wejherowski, gdański, słupski, kościerski, chojnicki, człuchowski, nowodworski oraz Trójmiasto, czyli Gdańsk, Gdynia i Sopot. Region jest popularnym celem urlopowym milionów Polaków, ale w gruncie rzeczy wiedza o nim jest nikła. Większość wakacyjnych gości koncentruje swoją uwagę wokół miejsc letniego odpoczynku. Tymczasem Kaszuby to kraina bogata w tradycje, regionalną kulturę i unikalne zabytki.
Miejscowości na Kaszubach
Na Kaszubach jest wiele malowniczych miejscowości położonych często nad jeziorami niedaleko wybrzeża morskiego, które oprócz polskich nazw mają kaszubskie odpowiedniki. Np. Bytów to Bëtowò, Kościerzyna to Kòscérzna, Lębork to Lãbórg, a Władysławowo to Władisławòwò lub Wiôlgô Wies. Niezwykle atrakcyjną częścią regionu jest Pojezierze Kaszubskie, którego najwyżej położony fragment potocznie nazywa się Szwajcarią Kaszubską. Warto tam odwiedzić malownicze miejscowości, w tym Szymbark czy Żukowo.
Kaszubskie miasta mają więcej do zaoferowania niż myśli przeciętny turysta. Nowy Dwór Gdański, Krynica Morska, Puck, Wejherowo, Chojnice, Człuchów, Tczew, Kartuzy, Lębork, Bytów to liczne zabytki, miejsca kultu religijnego i inne atrakcje turystyczne. Wszystkie miasta Kaszub starają się promować kulturę oraz tradycję swojego regionu i trudno zdecydować, które z nich naprawdę zasługuje na bycie stolicą.
Kaszuby – stolica
Od wielu lat na Kaszubach toczy się dyskusja na temat głównego miasta, które może być uznane za jego stolicę. Nie tylko w samym regionie, ale również poza nim istnieją w tej sprawie zasadnicze rozbieżności. Według różnych źródeł, jest aż siedem miast, które bywają określane mianem stolicy regionu. Są to Wejherowo, Gdańsk, Kartuzy, Kościerzyna, Bytów, Puck oraz Lębork.
Obecnie przeważa opinia, że stolicą Kaszub jest Gdańsk, gdzie mieszczą się główne instytucje kaszubskie, jak Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie czy Instytut Kaszubski. Gdańsk w czasach Świętopełka II Wielkiego był stolicą niepodległego państwa. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego z XIX wieku za stolicę ziemi kaszubskiej uznawał Wejherowo, które dziś nazywane jest często duchową stolicą Kaszub. O miano to rywalizują również położone w centrum regionu Kartuzy oraz Kościerzyna, która została okrzyknięta stolicą przez uczestników internetowej sondy.
Zabytki Kaszub
Cenne zabytki kultury to nie tylko największe miasta na Kaszubach – Gdańsk, Gdynia czy Sopot. Świadectwa bogatej historii regionu znajdziemy m.in. w Lęborku. Podczas spaceru po najstarszej części miasta zobaczymy dobrze zachowane średniowieczne mury wraz ze słynną Basztą Bluszczową, pozostałość po zamku krzyżackim, historyczny szpichlerz, ulicę Staromiejską z secesyjnymi i eklektycznymi kamieniczkami, neogotycki ratusz, do którego przylega dawny skarbiec, kościół św. Jakuba z XIV wieku, gdzie znajduje się tabernakulum z figurami wykonanymi z kości słoniowej.
W Wejherowie trzeba odwiedzić muzeum, które mieści się w dawnym domu wakacyjnym gen. Józefa Hallera. W Słupsku warto zwiedzić Zamek Książąt Pomorskich, gdzie znajduje się Muzeum Pomorza Środkowego, a także gotyckie bramy, młyn będący jednym z najstarszych obiektów przemysłowych na ziemiach polskich, neogotycki ratusz z tarasem widokowym, Basztę Czarownic, we wnętrzu której na śmierć czekały kobiety uznane za czarownice oraz kościół mariacki z krzywą więżą.
Kartuzja w Kartuzach
Położone pośród jezior i lasów Kartuzy nazwę zawdzięczają zakonowi Kartuzów, który pod koniec XIV wieku założył tu swoją kartuzję. Z historycznego kompleksu klasztornego przetrwało kilka zabudowań, z których najważniejszym zabytkiem jest wzniesiona w latach 1385-1405 kolegiata pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Natomiast największą atrakcją Bytowa jest odrestaurowany zamek krzyżacki, gdzie znajdują się obecnie Muzeum Zachodniokaszubskie, biblioteka miejska, hotel oraz restauracja.
W lesie niedaleko wsi Węsiory znajdziemy liczne kurhany będące częścią cmentarzysk Gotów, którzy w pierwszych wiekach naszej ery pokonali Bałtyk i zakładali swoje osady na ziemi pomorskiej. Na terenie półwyspu helskiego zachowały się pozostałości po umocnieniach z pierwszej połowy XX wieku. Spacerując lasem, możemy natrafić na wieżyczki strażnicze, bunkry czy baterie artyleryjskie.
Kaszubski Park Miniatur
W Kaszubskim Parku Miniatur atrakcji szukać powinny całe rodziny. W jednym miejscu można zobaczyć wierne kopie najbardziej charakterystycznych obiektów Kaszub, Polski i świata odtworzone w skali 1:25. Są to m.in. Statua Wolności, Sfinks, Big Ben czy Krzywa Wieża w Pizie, twarze amerykańskich prezydentów wykute w skale, Chrystus z Rio de Janeiro. W Bajkowej Krainie znajduje się 60 postaci z bajek i baśni.
Obecnie w Polsce mieszka ok. 400 tys. osób posługujących się językiem kaszubskim, z tego ok. 100 tys. deklaruje, że jest to ich język ojczysty. W całym kraju istnieje kilkadziesiąt szkół, w których dzieci uczą się kaszubskiego, od 2005 istnieje możliwość zdawania z niego egzaminu maturalnego. W języku kaszubskim wydawane są książki i czasopisma, emitowane są regionalne programy radiowe i telewizyjne. Kaszubski używany jest jako język liturgii w kilkunastu parafiach.