Bałtyk jest najmłodszym i najmniej zasolonym morzem na świecie. Jego średnia głębokość wynosi zaledwie 53 m, podczas gdy Morza Śródziemnego 1438 m. Poniżej znajdziesz 10 ciekawostek na temat morza, nad którym wypoczywasz od dzieciństwa i myślałeś, że nie ma przed tobą żadnych tajemnic. Czy wiesz, że w polskiej strefie morskiej leży na dnie ponad 400 zidentyfikowanych wraków statków i okrętów, w tym MS Wilhelm Gustloff, który został zatopiony w 1945 roku, gdy na pokładzie miał ponad 10 tys. osób i była to największa katastrofa morska w historii ludzkości? Ale po kolei…
Szacuje się, że Morze Bałtyckie ma zaledwie 12 tys. lat (Bałtyk o współczesnych rozmiarach powstał ok. 2 tys. lat temu), co w porównaniu z innym akwenami czyni je najmłodszym morzem na świecie. Dla porównania Morze Czerwone ma 30 mln lat, a Śródziemne 5,5 mln lat. Zasięg i charakter Bałtyku zmieniały się w zależności od zmian klimatycznych oraz ruchów izostatycznych (długotrwałe ruchy skorupy ziemskiej wywoływane przez czynniki zewnętrzne, co powoduje przesuwanie się kontynentów). W przeszłości już dwukrotnie był jeziorem.
Morze Bałtyckie – główne informacje
Niektórzy nawet twierdzą, że nadal nim jest. Jego powierzchnia wynosi ok. 415 tys. kw. (razem z Cieśnią Kattegat) i ze wszystkich stron otoczony jest lądem. Bałtyk wymienia wody tylko z Morzem Północnym poprzez cieśniny Wielki i Mały Bełt, Sund, Skagerrak, Kattegat i Limfjorden. Odpowiedź na pytanie, do jakiego oceanu należy Morze Bałtyckie jest więc prosta. Dzięki połączeniu z płytkimi cieśninami z Morzem Północnym jest częścią Oceanu Atlantyckiego. Całkowita wymiana wód w środkowym Bałtyku trwa 25-30 lat!
Ile kilometrów ma Morze Bałtyckie? Odpowiedź na to z kolei pytanie zależy od przyjętego kryterium. Wiadomo, że rozciąga się z północy na południe na prawie 1,3 tys. km, natomiast ze wschodu na zachód jest o ponad połowę krótsze, gdyż mierzy około 600 km. Najwęższą częścią Bałtyku jest Zatoka Botnicka, która ma około 100 km. Naukowcy zaliczają go do szelfowych mórz śródlądowych (morza Północne i Bałtyckie leżą na tym samym szelfie kontynentalnym) i podobnie jak inne akweny tego rodzaju, ma dobrze rozwiniętą i urozmaiconą linię brzegową. Długość podstawowej linii brzegowej wynosi ok. 8 tys. km.
Morze Bałtyckie – ciekawostki dla dzieci
Na Bałtyku są tysiące szkierów (skaliste wysepki u wybrzeży Skandynawii) oraz większe wyspy (w tym Gotlandia, Bornholm, Fionia, Uznam, Rugia i Wolin), zatoki (m.in. Botnicka, Fińska, Pomorska, Gdańska, Ryska), zalewy (m.in. Wiślany, Szczeciński, Kuroński), a nawet fiordy (Dania). Główne dopływy to Newa, Wisła, Dźwina, Niemen, Kemi, Odra i Lule. Łącznie do Bałtyku uchodzi ponad 250 rzek, co wpływa na znaczne wysłodzenie jego wód. Na obszarze zlewiska Morza Bałtyckiego znajdują się obecnie terytoria 14 państw, w tym dziewięciu leżących nad brzegiem morza.
Zarówno świat zwierząt, jak i roślin jest ubogi w porównaniu z otwartym Morzem Północnym. W akwenie występują liczne glony (zielenice, krasnorosty, brunatnice) oraz rośliny kwiatowe (trawy morskie, rdestnica grzebieniasta). Wśród ryb dominują śledzie, stornie (flądry) i szproty, są także ryby wędrowne (węgorze, łososie, trocie) oraz ssaki (foki) i walenie (morświny). W grupie bezkręgowców występują mięczaki (małże i ślimaki) oraz skorupiaki
Cechy Morza Bałtyckiego
Jakim morzem jest Bałtyk? Z pewnością burzliwym, gdzie często występują sztormy, a fale są krótkie i strome. Typowa wysokość fali wynosi 5 m. W czasie silnych sztormów wysokość fal sięga do 10 m, choć zarejestrowano także pojedynczą falę o wysokości prawie 14 m. Pojawiają się sejsze (pionowe fale stojące). Położony w północnej strefie klimatu umiarkowanego nie jest ogrzewany przez ciepły Prąd Zatokowy. Dlatego średnia temperatura Bałtyku wynosi latem 12-17 st. C, a zimą 2-4 st. C.
Temperatura wody powierzchniowej w zależności od pory roku osiąga od -0,5 do +20 st. C. Podczas mroźnych zim wody powierzchniowe częściowo ulegają zlodzeniu nawet na 4-5 miesięcy (np. w Zatoce Botnickiej czy Fińskiej). Temperatura wód przy polskim wybrzeżu jest uzależniona od wiatrów: zachodnie ocieplają wodę, a wschodnie ją oziębiają.
Maksymalna głębokość Bałtyku
Bałtyk jest morzem płytkim. Dzieli się na trzy baseny: Botnicki o maksymalnym zagłębieniu 294 m, Gotlandzki (459 m) i Bornholmski (105 m). Jego średnia głębokość wynosi tylko 52,3 m. Dla porównania średnia głębokość Morza Kaspijskiego to 184 m, Morza Adriatyckiego 252,5 m, Morza Czerwonego 490 m, a Morza Śródziemnego 1438 m. Największe głębokości na Bałtyku to Głębia Landsort położona na północny zachód od szwedzkiej Gotlandii (459 m) oraz Alandzka (405 m). Najmniejsze głębokości (płycizny) to Ławica Słupska i Bornholmska (6-8 m.).
Morze Bałtyckie jest najsłabiej zasolonym morzem na świecie, choć jego nazwa pochodzi od starosłowiańskiego słowa blato, czyli wielka, słona woda. W litrze wody bałtyckiej jest średnio 7 g soli, przy czym zasolenie na środku Bałtyku nie przekracza 10 g soli na litr, a w cieśninach duńskich wynosi 20-30 g. Dla porównania rekordowo słone jest Morze Czerwone, które ma 42 g soli w litrze wody. Średnia dla mórz na świecie wynosi 35 g soli na litr wody.
