Zatoka Pucka. Dlaczego wymierają ryby? 1

Zatoka Pucka. Dlaczego wymierają ryby?

Dorsz nie wchodzi. Tu już nie ma nic… To już jest agonia – mówi Zdzisław Budzisz, rybak z Kuźnicy.

Autor: Marcin Dowgiałło

– Najbardziej widoczne jest, że dorsz nie wchodzi. On to czuje z daleka, właśnie dorsz. No ale też i pozostałe ryby… Tu, w Zatoce Puckiej już nie ma nic… To już jest agonia – mówi Zdzisław Budzisz, rybak z Kuźnicy.

Gaz w miejsce soli

Przyczyny katastrofalnego stanu rzeczy rybacy upatrują w solance wpuszczanej do Zatoki Puckiej. Solanka pochodzi z wypłukiwania złóż soli, w miejscu której, w podziemnych naturalnych otworach mają powstać zbiorniki gazu. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazowe S.A. buduje na terenie gminy Kosakowo Podziemne Magazyny Gazu. To strategiczna inwestycja, która ma zapewnić Polsce niezależność energetyczną. Do wypłukiwania soli z górotworu używana jest woda pochodząca z oczyszczalni ścieków w Dębogórzu. W efekcie sól trafia do morza.

Katastrofa ekologiczna

W latach 80-ch XX wieku cały Bałtyk był bardzo zanieczyszczony, ale Zatoka Pucka urosła do rangi symbolu katastrofy ekologicznej. Płytki akwen zanieczyszczały ścieki z okolicznych miejscowości i spływające z pól nawozy. Morze wyrzucało na plaże zdechłe ryby. Sytuacja zmieniła się po wybudowaniu oczyszczalni ścieków w Dębogórzu. Od tamtej pory stan wód znaczne się poprawił. Rozkwitła turystyka. W lecie akwen roi się od uprawiających różne formy żeglarstwa. Poza sezonem – jeszcze do niedawna, na całym obszarze Zatoki widać było sieci i łodzie rybackie. Sieci ustawiane były tak gęsto, że stanowiło to nie lada wyzwanie dla nawigujących sprzętem pływającym.

Sól nie z tej ziemi

Tym większym zaskoczeniem dla wszystkich były głosy rybaków, którzy zaczęli informować o masowym wymieraniu ryb. Rybacy cytowani przez Tygodnik Polityka w opublikowanym przed kilkoma tygodniami artykule „Sól nie z tej ziemi”, skarżą się, że z rybami jest tak źle, jak jeszcze nigdy nie było.

– Fląder jest mniej i są gorszej jakości – chude, 4-6 mm, a powinny mieć teraz 2-3 cm – mówi cytowany przez Politykę Zenon Detlaff z Kuźnicy.

Inny rybak, Zdzisław Budzisz, z którym rozmawialiśmy kilka dni temu, całkowicie potwierdza te informacje. Co więcej, wspomina o „agonii” akwenu.

Zatoka Pucka – dlaczego wymierają ryby? 3
Zatoka Pucka. Dlaczego wymierają ryby? Do Pucka przyjeżdżają turyści by poczuć morski, „rybacki” klimat. Fot. Tomasz Słomczyński/Magazyn Kaszuby

Szok osmotyczny

Zrzucanie solanki do Zatoki Puckiej – zdaniem rybaków, powoduje wymieranie ryb. Czy te obydwa zdarzenia mogą mieć ze sobą związek?

Teoretycznie – tak.

Poprosiliśmy o opinię eksperta od ochrony środowiska dr inż. Pawła Pietraszka, dyrektora ds. technologii Symbiona S.A., firmy zajmującej się projektowaniem i produkcją urządzeń do oczyszczalni ścieków. Zwrócił on uwagę na trudność rozpuszczania się dużych ilości soli w płytkich akwenach, takich jak na przykład Zatoka Pucka. Jak to wpływa na ryby?

Zbyt duża ilość stężonej solanki zrzucona w krótkim czasie może powodować u ryb tzw. szok osmotyczny.Sól po prostu odwadnia ryby powodując ich śmierć.

Dlaczego ryby wymierają

Prof. Marcin Węsławski z Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk potwierdza że zdarzają się przypadki masowej śmiertelności ryb oraz zmniejszenia się ich ilości w Zatoce Puckiej, ale – jak twierdzi oceanolog, nie sposób dziś jednoznacznie odpowiedzieć, co jest przyczyną takiego stanu rzeczy.

Instytut Oceanologii nie prowadzi badań w sprawie ryb, ale dokonuje pomiarów tlenu i zasolenia w okolicach kolektora zrzutowego. Jak dotąd nie stwierdzono przekroczenia norm zasolenia wody.

– Próbki pobierane są tylko raz w miesiącu – tłumaczy profesor. – Dla wyjaśnienia sprawy potrzebne byłoby monitorowanie ciągłe z połączeniem online (co, jak twierdzi profesor Węsławski wcale nie jest drogie).

W sprawie szczegółowych pytań odsyła do Morskiego Instytutu Rybackiego w Gdyni.

Zatoka Pucka – dlaczego wymierają ryby? 1
Zatoka Pucka. Dlaczego wymierają ryby? Port w Pucku. Fot. Tomasz Słomczyński/Magazyn Kaszuby

Tajemniczy monitoring

Profesor Iwona Psuty z MIR potwierdza, że Instytut wykonał ekspertyzę „w sprawie celowości wykonania monitoringu”. Monitoring taki miałby być „dedykowany” dla rybołówstwa na Zatoce Puckiej. Zleceniodawca ekspertyzy jest Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Wód Śródlądowych. Profesor z MIR treści tej ekspertyzy nie chciała zdradzić, tłumacząc to tym, że jest ona własnością Ministerstwa.

Zwróciliśmy się więc do Ministerstwa z szeregiem pytań w tej sprawie.

Z odpowiedzi Ministerstwa wynika, że „znają sprawę” – wpłynęły do resortu sygnały dotyczące problemów ze stanem zasobu ryb w Zatoce Puckiej. W związku z tym minister podjął działania związane z przeprowadzeniem monitoringu i oceną wpływu różnych czynników, które mogą wpływać na środowisko i ryby w Zatoce.

Zlecono więc Morskiemu Instytutowi Rybackiemu sporządzenie ekspertyzy pod niezwykle skomplikowanym tytułem: „Opracowanie założeń monitoringu rybackiego i naukowego w kontekście uwarunkowań środowiskowych zasobów ryb i innych presji stanowiących potencjalne zagrożenie dla funkcjonowania rybołówstwa przybrzeżnego na obszarze Zatoki Puckiej”.

Resort potwierdza, że monitoring jest prowadzony.

Na razie nieznane są jego wyniki.

Tym samym nie można jednoznacznie potwierdzić lub zaprzeczyć, że lokalizacja w gminie Kosakowo Podziemnych Magazynów Gazu i wypłukiwanie soli spowodowało wymieranie ryb w Zatoce Puckiej.

Zatoka Pucka – dlaczego wymierają ryby? 4
Zatoka Pucka. Dlaczego wymierają ryby? Port w Pucku. Zacumowane kutry to swoista atrakcja turystyczna. Fot. Tomasz Słomczyński/Magazyn Kaszuby

Czytaj również: Katastrofa Ekologiczna w Zatoce Puckiej? [KONTYNUACJA TEMATU]

Bezpieczeństwo energetyczne ponad wszystko

Cała sprawa zbulwersowała lokalną społeczność. To oczywiste, że rybołówstwo jest tu nie tylko sposobem zarabiania pieniędzy, ale i stylem życia, tradycją, niezmiernie ważnym składnikiem kaszubskiej tożsamości.

Powstało Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne Nasza Ziemia, którego zadaniem statutowym jest ochrona rolniczo-turystycznego charakteru tego terenu. Mieszkańcy w 2013 r. w referendum opowiedzieli się przeciwko dalszej ekspansji przemysłu na ich terenie. Niewiele to jednak dało. PGNiG skorzystało z zapisów specjalnej ustawy. Pozwala ona na ominięcie zapisów planistycznych w imię „bezpieczeństwa energetycznego kraju”.

Zatoka Pucka – dlaczego wymierają ryby?
Zatoka Pucka. Dlaczego wymierają ryby? Port w Pucku. Restauracja ze świeżą rybą… pochodzącą z Zatoki Puckiej? Fot. Tomasz Słomczyński/Magazyn Kaszuby

Rybacy sprzątają plaże

Monitoring zlecony przez Ministerstwo trwa. Pozostaje więc oczekiwać na jego wyniki, w nadziei, że w Zatoce Puckiej do tego czasu nie wyginą wszystkie ryby. Tymczasem rybacy z Zatoki Puckiej, z braku innego zajęcia, na zlecenie Stowarzyszenia Rybaków Morskich z Władysławowa podczas wakacji sprzątali śmiecie.