1

Wdzydze Kiszewskie słyną z dwóch głównych atrakcji turystycznych: skansenu i przystani żeglarskiej z charakterystyczną wieżą widokową.

To prawda, że to najbardziej spektakularne atrakcje tej miejscowości. Ale nie jedyne – jest ich tutaj znacznie więcej.

Zacznijmy jednak od tych najbardziej znanych…

To najstarsze w Polsce muzeum na świeżym powietrzu, założone przez Teodora i Izydorę Gulgowskich w 1906 roku, jest jedną z najważniejszych atrakcji turystycznych na całych Kaszubach.
Zajmuje obszar 22 ha, jest położone na brzegu jeziora Gołuń. Stoją tu  głównie chałupy i dwory, ale nie tylko – również szkoła, kuźnia, karczmy, wiatraki, kościoły, budynki gospodarcze i warsztaty rzemieślnicze – w sumie to jest ponad 50 zabytkowych obiektów z Kaszub i Kociewia, z okresu od XVII do XX wieku. Wnętrza tych budynków są odtworzone według realiów epok, z których pochodzą. Czasowo – na przykład przy okazji organizowanych tu imprez, publiczność może zobaczyć na własne oczy pracę dawnych rzemieślników – kowala, kołodzieja, uruchamiany jest tartak. W stałej ofercie muzeum znajdują się m.in. warsztaty robienia kwiatów z papieru, haftu czy malowania na szkle (tradycyjne kaszubskie rękodzieło). Muzeum jest przepięknie położone. Odwiedzający, spacerując po wsi, która wygląda, jakby żywcem została wyjęta z XIX wieku, mogą doświadczyć wrażeń… jakby przenieśli się w czasie.
Planując odwiedziny w muzeum warto zapoznać się z bieżącą ofertą – organizowane są tu przeróżne widowiska i imprezy plenerowe, np. jastre (wielkanoc), wypędzanie czarownic, wiosenne ścinanie kani czy słynny już Jarmark Wdzydzki (jedna z większych letnich imprez plenerowych na Kaszubach).
  Stanica wodna PTTK. Jachty, kajaki, tawerna i wieża widokowa

O całym tutejszym akwenie wodnym mówi się skrótowo: „Wdzydze”, a pływa się tu „na Wdzydzach”. W rzeczywistości jest to akwen zawierający w sobie w sumie pięć jezior: Wdzydze, Radolne, Gołuń, Jelenie i Słupinko. We wdzydzach Kiszewskich znajduje sie stanica wodna PTTK. Oferuje miejsca w domkach, kemping, znajduje się tu wypozyczalnia łódek i kajków. Jesli chodzi o wypoiżyczenie jachtu, warto wcześniej łódkę zarezerwować – z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem. W sezonie to już praktycznie niemozliwe.

Wdzydze Kiszewskie, a w szczególności stanica wodna PTTK, stanowią bodajże najbardziej żeglarski zakątek Kaszub. Odbywaja sie tu zawody o Puchar Wdzydz (cykl kilku regat, od wiosny do jesieni). Co rusz w Tawernie mają miejsce koncerty – również, a może przede wszystkim – szant.

A co oferują żeglarzom same jeziora? Oddajmy głos Jackowi Pawełczakowi, Prezesowi Zarządu Wdzydzkiego Towarzystwa Żeglarskiego: – W weekend można opłynąć cały akwen. Wypływamy w piątek, nocujemy na polu biwakowym, sobota cała na pływanie – jeśli jest wiatr, a jeśli nie ma, to jest czas na cumowanie w jakimś fajnym miejscu, gdzie można spędzić miło czas na łonie przyrody. Weekend to jest takie wystarczające minimum dla rodziny, żeby opłynąć akwen. Oczywiście jeśli komuś uda się wypożyczyć łódkę, bo wcale nie jest to łatwe…

Wieża widokowa znajduje się na terenie Stanicy Wodnej PTTK. Bez cienia wątpliwości – widok z niej należy do najpiękniejszych na Kaszubach. Widać stąd „krzyż”, jaki tworzą tutejsze jeziora.

Należy zaznaczyć, że Stanica Wodna PTTK nie jest jedyna we Wdzydzach. Funkcjonują tu również inne przystanie – „Wdzydzki Kąt” czy „U Grzegorza”.

Przystanie te oferują, oprócz udostępniania miejsca do postoju jachtów, także ich czarter, naprawy, organizowanie rejsów grupowych czy szkoleń żeglarskich. Ponadto świadczone są tu drobne usługi szkutnicze oraz slipowania jachtów. Znajdują się tu również  wypożyczalnie kajaków i łodzi wiosłowych. Niewątpliwą atrakcją są również rejsy statkiem wycieczkowym „Stolem” – organizowane w marinie „U Grzegorza”.

Zarówno żaglówką, jak i kajakiem można tu zaplanować pływanie całoweekendowe – poruszając się między miejscowościami: Wdzydze Kiszewskie – Wdzydze Tucholskie – Borsk (na południu) – Gołuń (na wschodzie) – Słupinko (na zachodzie).

Rowerem – Wdzydze Kiszewskie, nad jeziorami i do Kościerzyny

Przez Wdzydze Kiszewskie przebiegają cztery szlaki rowerowe.

Wdzydze Kiszewskie. Nad kaszubskim "morzem"
Szlaki rowerowe wokół Wdzydz Kiszewskich. Źródło: mapaszlaków.eu

Powyższa mapka została zamieszczona dzięki uprzejmości administratorów serwisu mapaszlaków.eu – tu także znajduje się aktywna mapka.

 

Szlak rowerowy „Wokół jezior wdzydzkich” – długość 48 km, znaki na trasie – kolor zielony. Do zobaczenia na trasie: punkty widokowe we Wdzydzach Kiszewskich (wieża na terenie Stanicy PTTK), Przytarni i Wdzydzach Tucholskich, Kalwaria Wielewska, architektura we wsi Juszki, mijane po drodze pomniki przyrody i użytki ekologiczne.

Wdzydze Kiszewskie. Nad kaszubskim "morzem" 1
Szlak rowerowy „Dookoła Jezior Wdzydzkich”. Źródło: Wdzydzki Park Krajobrazowy

 

Kościerzyna – Wdzydze Kiszewskie, długość trasy 20 km, 7 przystanków z tablicami edukacyjnymi, dwie wiaty, niebieskie znaki. Po drodze warto zwiedzić muzea i zabytki (a także inne atrakcje) Wdzydz Kiszewskich oraz Kościerzyny, a także cenną i zabytkową  zabudowę wsi Juszki, jezioro Strupino, projektowane rezerwaty przyrody „Torfowisko Strupino” i „Jezioro Wałachy”, użytki ekologiczne „Studzience” i „Kiszewskie Bagno.

Wdzydze Kiszewskie. Nad kaszubskim "morzem" 2
Trasa rowerowa Kościerzyna – Wdzydze. Źródło: Wdzydzki Park Krajobrazowy

 

Trasa rowerowa Wdzydze Kiszewskie – Schodno, długość 24 km, 8 przystanków z tablicami edukacyjnymi, żółte znaki na drzewach i drogowskazach. Po drodze warto zwrócić uwagę na punkty widokowe we Wdzydzach i w Czarlinie, jezioro Zatur, drewniany most na Wdzie przy ujściu rzeki do jeziora Radolne, kompleks łąk w planowanym użytku ekologicznym „Studzience”.

Wdzydze Kiszewskie. Nad kaszubskim "morzem" 3
Trasa rowerowa Schodno – Wdzydze. Źródło: Wdzydzki Park Krajobrazowy

 

Wdzydze Kiszewskie – Lipusz, długość 20 km, czerwone znaki.  6 miejsc przystankowych z tablicami edukacyjnymi i jedna zadaszona wiata. Na trasie: młyn wodny w Lipuszu, jezioro Oczko, pomniki przyrody, m.in. buk purpurowy w Wawrzynowie a także Muzeum Gospodarstwa Wiejskiego w Lipuszu oraz przełom rzeki Wdy.

Wdzydze Kiszewskie. Nad kaszubskim "morzem" 4
Trasa rowerowa Lipusz – Wdzydze. Źródło: Wdzydzki Park Krajobrazowy.

 

Ścieżka przyrodniczo edukacyjna we Wdzydzach Kiszewskich

Znaki zielone, długość trasy 4 km, na trasie 8 przystanków z tablicami edukacyjnymi. Na ścieżce warto zobaczyć: jeziora Jelenie i Niedźwiadek, rynnowe ukształtowanie terenu, chronione gatunki mchów widłaków, ols – las bagienny, torfowisko nad jeziorem Niedźwiadek.

Wdzydze Kiszewskie. Nad kaszubskim "morzem" 5

Szlak pieszy, czerwony – Szlak Kaszubski

Na poniższej mapie przedstawiono odcinek szlaku, który wiedzie w pobliżu Wdzydz Kiszewskich. W jedną stronę dochodzimy nim do miejscowości Czarlina, gdzie- po zejściu ze szlaku w stronę półwyspu, możemy podziwiać Wdzydze od strony kaszubskiego „morza” (znajdują się tu miejsca do biwakowania). Kierując się w przeciwną stronę docieramy do miejscowości Gołuń, cały czas idąc wzdłuż brzegu jeziora o tej samej nazwie.

Odległości:

Wdzydze Kiszewskie – Czarlina:

Wdzydze Kiszewskie – Gołuń:

 

Galeria

We Wdzydzach Kiszewskich znajduje się jeszcze jeden obiekt wart odwiedzenia. To Galeria Sztuki „Odyseja” Józefa Ciężkiego. Artysta tworzy tu – można tu również zakupić jego dzieła – obrazy, rzeźby, meble i elementy wystroju wnętrz. Artysta tworzy zarówno obrazy abstrakcyjne, jak i przedstawiające, maluje akty, zaś meble i przedmioty codziennego użytku mają wyjątkowo kaszubski i „leśny” charakter. W internecie znajduje się strona poświęcona galerii „Odyseja” i twórczości Józefa Ciężkiego.

Na ryby

Kaszubskie „morze” to miejsce do wędkowania. Pozwolenia (ceny – tygodniowe pozwolenie na jedno jezioro kosztuje od 30 do 60 zł.) wykupuje się m.in. w sklepie spożywczym we Wdzydzach Kiszewskich, w Czarlinie, Borsku, Grzybowskim Młynie, w Kościerzynie czy Dziemianach. Dokładna lista punktów sprzedaży oraz szczegółowy cennik znajdują się na stronie internetowej Zakładów Rybackich Wdzydze.

***

Co roku, w trzecią sobotę i niedzielę lipca do Wdzydz zjeżdża kilkunastotysięczny tłum – odbywa się wtedy Jarmark Wdzydzki. To największa tego typu impreza na Pomorzu. Zobacz zdjęcia z tegorocznego jarmarku we Wdzydzach.