architektura-drewniana-kaszub

Architektura drewniana na Kaszubach

Z Kaszubami historycznie kojarzone są drewniane chałupy pokryte strzechą lub gontem, wybudowane z wykorzystaniem drewna, gliny i kamienia oraz z bogatym zdobnictwem, które nawiązuje do motywów przyrodniczych i kultury ludowej. Tego rodzaju stylistyka stosowana była także w budownictwie sakralnym i użyteczności publicznej. Nawiązuje do niej wiele współczesnych projektów architektonicznych, które są świadectwem tożsamości tego regionu.

Charakterystyczną cechą architektury kaszubskiej są drewniane budynki mieszkalne z bali zwane szachulcowymi. Domy szachulcowe wznoszone były na planie prostokąta lub kwadratu i składały się z kilku pomieszczeń z wykuszami, które pełniły funkcję kuchni lub jadalni. Na dachu znajdowała się wieża, czyli szczyt. Wiele budynków kaszubskich zdobionych jest malowidłami, wycinankami, rzeźbami czy mozaikami, które nawiązują do motywów przyrodniczych i kultury ludowej.

Drewniane budowle na Kaszubach

Architektura Kaszub była stosowana w budownictwie sakralnym (kościoły, kaplice i dzwonnice), mieszkalnym i użyteczności publicznej (ratusze, dworce kolejowe, hale targowe). Czym wyróżnia się drewniana zabudowa na Kaszubach? Chałupy pokryte strzechą lub gontem budowano z gankami, wnękami i przybudówkami. Wiele z nich miało podcienie. Była to oparta na słupach przestrzeń częściowo zabudowana, przykryta dachem, która służyła do wykonywania prac domowych.

Podcienie pełniły funkcje przedsionka, gdzie witano gości. Budowały też nastrój, osłaniały wejście przed słońcem i deszczem. Ich wielkość i dekoracje świadczyły o zamożności gospodarzy. Na terenie północnych Kaszub spotyka się również zabudowania szkieletowo- szachulcowe, które budowano z gliny z osadzeniem w konstrukcji z belek. Domy były ustawione zwykle w ekspozycji południowej lub południowo-wschodniej. Do dziś drewniane domy szachulcowe są wykorzystywane jako mieszkalne lub rezydencje letnie.

Drewniane chëcze

Na południu i południowym zachodzie Kaszub można spotkać jeszcze drewniane domy zwane chëczami z arkadowymi podcieniami. Budowano je z drewnianych belek sosnowych łączonych w narożnikach najczęściej na tzw. jaskółczy ogon, w którym końce belek ścinano skośnie do środka pnia i na zewnątrz, dzięki czemu konstrukcja ścian była mocna. Chëcze miały niewielką liczbę małych okien, co zapobiegało stratom ciepła.

Chałupy podcieniowe budowane do lat 30. XIX wieku miały dwuspadowe dachy poszyte słomą i deskowane szczyty zakończone ozdobnymi śparogami w postaci skrzyżowanych desek wiatrowych. Na kalenicy dachu umieszczano wycięte z desek ozdoby w formie krzyża, zwierząt i różnych ciał niebieskich.

Szymbark na Kaszubach

W jednym z najładniejszych turystycznie rejonów w Szwajcarii Kaszubskiej leży Szymbark. W szymbarskim lesie znajduje się Centrum Edukacji i Promocji Regionu, gdzie zgromadzono drewniane chaty i budynki historyczne związane z Kaszubami. Każdy z eksponatów posiada bogatą i niezwykłą historię. W skansenie podziwiać możemy m.in. replikę dworu szlacheckiego przywiezionego ze wsi Salino, drewniany kościół kaszubski, dom emigrantów kaszubskich z Kanady czy tradycyjny piec chlebowy, w którym wypieka się kaszubski chleb.

Prawdopodobnie najbardziej znaną atrakcją Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku jest dom postawiony do góry nogami. Powstał on po to, by zilustrować rzeczywistość okresu PRL, gdzie wszystko stało na głowie. W Szymbarku znajduje się kilka stałych ekspozycji pokazujących tułaczkę Kaszubów, która zaczęła się jeszcze podczas rozbiorów, a kontynuowana była po zakończeniu II wojny światowej. 

Tradycyjne drewniane łodzie

Do dziś w kaszubskich portach można oglądać repliki tradycyjnych łodzi rybackich zwanych pomerankami.  Ich drewniana konstrukcja i poszczególne elementy budowy umożliwiały połów ryb w ciągu całego roku. Obecnie pomeranki są jedną z atrakcji turystycznych i rozrywek rekreacyjnych. Na wodach Zatoki Puckiej organizowane są regaty oraz rejsy tradycyjnymi drewnianymi łódkami.

Termin „pomeranka” w dawnej gwarze odnosił się do Pomorza Zachodniego, czyli miejsca, gdzie ok. roku 1870 rozpoczęła się moda na drewniane łodzie. Pomeranki świetnie radziły sobie na spokojnych wodach zatoki oraz na pełnym morzu. Wykonane z drewna dębowego otwarto-pokładowe, płaskodenne łodzie z ożaglowaniem gaflowym osiągały nawet dziewięć metrów długości i prawie trzy metry szerokości.

Drewniane domki w lesie

Na Kaszubach znajduje się wiele malowniczych miejscowości położonych nad jeziorami niedaleko wybrzeża morskiego, gdzie można wynająć wakacyjny domek w lesie. Zazwyczaj do dyspozycji mamy pomost, łódkę, niekiedy saunę i basen. Wszystko zależnie od standardu i kwoty, którą chcemy przeznaczyć na wakacyjny wypoczynek. Są takie miejsca, gdzie chciałoby się pobyć jak najdłużej.

Kompletnie wyposażone domki posiadają często salony z kominkiem. Blisko domków można łowić ryby. Wśród udogodnień znajdują się m.in. miejsce na grilla i ognisko, boiska czy miejsce postojowe. Pagórkowate tereny świetnie służą wypoczynkowi na lądzie i na wodzie. Wokół rozciągają się liczne rezerwaty, malownicze jeziorka w lesie, ostoje zwierzyny i ptactwa. Są to tereny idealne na wycieczki piesze i rowerowe.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *