Aktualności „Kamerdyner” – co w nim jest, a czego nie ma? Zarówno powieść, jak i film, stanowią kamień milowy dla popularyzacji kaszubskiego punktu widzenia w ogólnej – polskiej narracji historycznej.
Historia i tradycja Kaszubi, wojna, wybory: Wehrmacht czy Stutthof? Kaszubi, wojna i tragiczne wybory: wysłać syna do Wehrmachtu czy skazywać rodzinę na obóz koncentracyjny albo głód i niewolniczą pracę?