Najwięksi i najmniejsi. Mityczne postaci kaszubskie. I ten fantastyczny świat, zamieszkiwany przez smoki, olbrzymy, karły i ludzi…
Stolemy
Kamienne kręgi to niezbity dowód na ich istnienie w przeszłości. Bo któż dałby radę ułożyć głazy, jak nie olbrzymie istoty?
Niegdyś Kaszuby zamieszkiwały stolemy. Ogromne jak Tomasz Słoma Słomczyński na filmie. Żyły w stolemowych rodzinach, zupełnie zwyczajnie, jak ludzie. Jednak kłótliwe były i prowadziły ze sobą wojny. Ze sobą, i ze smokami, które tu również widywano.
Dla ludzi były raczej nieszkodliwe. Co więcej – dzisiejszą urodę Kaszub ludzie im właśnie zawdzięczają. To za ich sprawą powstawały pagórki, doliny, stolemy usypywały wyspy na jeziorach. Chęć do bitki stała się powodem ich zguby. Sprytni Kaszubi wyprawili za morze ostatniego z nich.
Krośnięta
Gliniane garnki i dzbany, znajdowane niekiedy w ziemi, to niezbity dowód na ich istnienie. Bo któż by zakopywał w ziemi te przedmioty? Czasem, gdy kaszubskie dziecko przyniesie do domu wykopany dzbanek, starsi natychmiast każą odłożyć go na miejsce, skąd wzięły. Ryzykowne jest złoszczenie tych niewielkich istot.
Do dzisiaj w kaszubskich domostwach spotkać można krośnię. Maleńkie jak Tomasz Słoma Słomczyński na filmie. Niewtajemniczony człowiek może je pomylić z krasnoludkiem. Szybko zorientuje się, że owa pomyłka może być bardzo przykra w skutkach. Krośnięta potrafią być złośliwe, choć – jeśli jest się dla nich dobrym, odpłacają pomocą w gospodarstwie.
Najgorzej, jak podmienią dziecko w kołysce. Co wówczas trzeba zrobić? No cóż… Kaszubi w takiej sytuacji nie przebierają w środkach. Krośnięta odpłacają się tym samym, i to z nawiązką.
***
O krośniętach i stolemach opowiada Dariusz Majkowski – pracownik Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie. Czyta – po kaszubsku – opowieści zanotowane przez Bernarda Sychtę.
Cały film o stolemach i krośniętach – znajdziesz tutaj:
Film powstał dzięki dofinansowaniu Powiatu Kartuskiego.
Projekt realizowany przez Stowarzyszenie Otwarte Kaszuby.
Pozostałe odcinki cyklu „Kaszubskie bóstwa i demony” obejrzysz TUTAJ
