1

„Pomieczyno in memoriam”. Spektakl teatralny, pokaz filmu „Wieś sprawiedliwych. Świadkowie”

Wyjątkowy dzień w Pomieczynie. Uroczyste obchody 75 rocznicy Marszu Śmierci

W niedzielę 2 lutego 2020 roku w Pomieczynie odbędą się szóste obchody 75. rocznicy Marszu Śmierci obozu koncentracyjnego Stutthof. Na ten dzień zaplanowana jest uroczysta msza święta z przemarszem na cmentarz, inscenizacja teatralna „Pomieczyno in memoriam” oraz pokaz filmu „Wieś sprawiedliwych. Świadkowie”.

Zbliża się 75. rocznica Marszu Śmierci w Pomieczynie. Był to marsz ewakuacyjny obozu koncentracyjnego KL Stutthof, który na przełomie stycznia i lutego 1945 roku pod okrutnym nadzorem hitlerowców przeszedł od Sztutowa przez Cedry, Kolbudy, Żukowo, Przodkowo, Pomieczyno i dalej aż do Lęborka. Warunki marszu były fatalne: mróz, głód, choroby, znęcanie się przez hitlerowców, dlatego śmierć zbierała wśród więźniów ogromne żniwo (szacuje się, że ewakuacji obozu – czyli tzw. marszu śmierci nie przeżyła połowa więźniów). W Pomieczynie dzięki bohaterskiemu zaangażowaniu mieszkańców, wielu więźniom udało się pomóc w ucieczce. Stowarzyszenie Rodzina Kolpinga w Pomieczynie wydało w roku 2017 na ten temat książkę „Stutthof jidze. Marsz Śmierci we wspomnieniach mieszkańców Pomieczyna i okolic”, a niedawno powstał film dokumentalny m.in. na podstawie tej książki „Wieś Sprawiedliwych. Świadkowie” w reżyserii Andrzeja Dudzińskiego.

Od roku 2015 najpierw parafia pw. św. Józefa w Pomieczynie z proboszczem księdzem Henrykiem Zielińskim, a następnie Stowarzyszenie Rodzina Kolpinga w Pomieczynie, w którym ksiądz Henryk Zieliński jest także prezesem, organizują uroczystości jubileuszowe upamiętniające Marsz Śmierci. Pomysłodawcą był m.in. Jan Dargacz, prezes Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego oddziału w Szemudzie.

Inscenizacja teatralna „Pomieczyno in memoriam”

W tym roku Stowarzyszenie Rodzina Kolpinga w Pomieczynie przygotowuje coś niezwykłego, coś, czego nie było nigdy dotąd w historii Polski, mianowicie sztukę teatralno-muzyczną przedstawiającą Marsz Śmierci przez Pomieczyno. Spektakl nosić będzie nazwę „Pomieczyno in memoriam”.

Jerzy Stachurski – kompozytor i poeta, jest autorem muzyki, reżyserem i autorem scenariusza przedstawienia „Pomieczyno in memoriam”.

– Z Pomieczynem jestem powiązany rodzinnie, Edmund Hallman, (mieszkaniec Pomieczyna, którego rodzice przechowywali zbiegłych więźniów – red.) to był mój wujek. Opowieści o tym, co działo się podczas przemarszu więźniów, znam jeszcze z lat 60. Mam do tego prywatny stosunek. Chodzi o spłacenie długu pamięci. Cała moja twórczość zawiera się w znakach obrzędowo-historyczno-obyczajowych. A dotychczas Pomieczyna w moich działaniach artystycznych nie było. To jest temat trudny. Być może musiałem przejść kolejne etapy mojej twórczości, żeby się z tym zmierzyć… Śmierć. Ktoś, kto uważa się za lepszego i chce drugiego człowieka z niszczyć, wykorzystując swoją siłę. To są rzeczy, które nie jest łatwo opisać.

Spektakl nie będzie „rekonstrukcją historyczną”. To coś zupełnie innego.

– Nie pokazujemy Niemców, żandarmów, nie będzie żadnej przemocy. Przedstawiamy ludzi, którzy mają marzenia, chęć przetrwania. To jest spektakl o ludziach, którzy szli w marszu, o ludziach wrażliwych, którzy potrafią dokonać pewnej analizy i znaleźć siłę do dalszego marszu. O tych, którzy szli w marszu, ale tez o tych, którzy pomagali, wyciągali do nich pomocną dłoń. Teatr nie wymaga dosłowności. To będzie spektakl bardziej poetycki, takie misterium, niż przedstawienie faktograficzne.

Film dokumentalny „Wieś sprawiedliwych. Świadkowie”

Film opowiada o pomocy, jakiej maszerującym więźniom obozu koncentracyjnego KL Stutthof, prowadzonym przez Niemców w tzw. Marszu Śmierci, udzielili mieszkańcy Pomieczyna. Tej nocy (z 1 na 2 lutego 1945) z kościoła, do którego zapędzono więźniów, dzięki pomocy miejscowych, uciekło kilkadziesiąt osób. Następnie część uciekinierów była ukrywana w okolicznych gospodarstwach, aż do wkroczenia Armii Czerwonej.

W filmie występują ostatni z żyjących świadków tamtych wydarzeń: osoby, które samodzielnie – (jako dzieci lub nastolatkowie) dokarmiały więźniów, organizowały im ucieczki, których rodzice przechowywali zbiegów narażając swoje rodziny na śmierć z rąk hitlerowców.

Reżyserem filmu jest Andrzej Dudziński:

– Mieliśmy okazję skorzystać z materiałów archiwalnych. Przed kamerą wypowiadają się osoby, które doświadczyły tych tragicznych wydarzeń i dzielą się relacjami z pierwszej ręki. Co ważne, te archiwalne nagrania rozmów ze Świadkami dotychczas nigdzie nie były pokazywane. A przecież są fenomenalne, unikatowe! Dlatego też postanowiliśmy w samym tytule filmu oddać honory tym cichym bohaterom, umieściliśmy tam niezwykle dla nas ważne słowo: „Świadkowie”.

Ekipa filmowa nie ograniczyła się do korzystania z materiałów gotowych. Filmowcy samodzielnie docierali do tych osób, które jeszcze pamiętają wydarzenia z przełomu stycznia i lutego 1945 roku.

Andrzej Dudziński:

– Nasz film, chociaż wprost odnosi się do Kaszub i Kaszubów, ma także charakter uniwersalny. Wiele było takich sytuacji, w których człowiek, poprzez zwyczajną ludzką przyzwoitość, staje się bohaterem. Jestem przekonany, że na mapie Polski, Europy i świata nie brakuje takich wsi jak Pomieczyno koło Kartuz. Jednak rzadko się o nich mówi. Tymczasem warto takie postawy pokazywać, choćby po to, żeby uświadamiać, że bohaterstwo i patriotyzm może mieć niejedno imię.

Plan uroczystości

Uroczystości rozpoczną się w niedzielę 2 lutego 2020 roku o godz 14.00 w kościele pw. św. Józefa w Pomieczynie. Po mszy świętej, zostanie zaprezentowany spektakl „Pomieczyno in memoriam” (również w kościele), następnie – uczestnicy uroczystości przejdą na cmentarz, gdzie przy mogile ofiar marszu śmierci zostaną złożone kwiaty i zapalone znicze.  W Szkole Podstawowej im. ks. B. Szymichowskiego w Pomieczynie odbędzie się prelekcja filmu „Wieś Sprawiedliwych. Świadkowie”, dla gości zostanie przygotowany poczęstunek.

Patronat nad wydarzeniem objął Urząd Marszałkowski w Gdańsku oraz Urząd Gminy Przodkowo.